Khám phá Bắc Ninh – Cẩm nang du lịch đầy đủ từ A-Z và Top 7 trải nghiệm tuyệt vời vào năm 2023

Dân gian xứ Bắc xa xưa có câu: "Thứ nhất là đình Đông Khang/ Thứ nhì đình Báng, vẻ vang đình Diềm". Ngày nay, đình Đông Khang không còn, đình Diềm trước có năm gian, nay còn ba gian. Chỉ có đình Báng (đình Đình Bảng) còn tương đối nguyên vẹn.

Di chuyển

Nằm cách trung tâm Hà Nội chỉ khoảng 40 km, Bắc Ninh là điểm đến khó lòng bỏ qua cho những ai yêu thích văn hóa và du lịch. Với khoảng thời gian di chuyển khoảng một tiếng, bạn đã có thể khám phá và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thành phố truyền thống này trong dịp cuối tuần. Đừng bỏ lỡ cơ hội kết hợp chuyến đi đến Hà Nội và Bắc Ninh để trải nghiệm những điều thú vị và độc đáo nhất. Hơn nữa, việc di chuyển đến Bắc Ninh cũng không quá khó khăn, bạn có thể chọn các phương tiện như xe máy, ôtô riêng, taxi hoặc xe buýt để tiết kiệm thời gian và năng lượng.

Khu vực trung tâm đô thị, hành chính ở tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: Bá Đô

5 lưu ý khi đi du lịch tại Bắc Ninh

1. Chọn thời điểm thích hợp: Bắc Ninh có khí hậu nóng ẩm, nên bạn cần chọn thời điểm thích hợp vào mùa hè để tránh những ngày nắng gắt.

2. Chuẩn bị đồ dùng: Bạn nên mang theo những đồ dùng cần thiết như áo mưa, nước uống, kem chống nắng, và quần áo thoáng mát để đối phó với khí hậu ẩm ướt.

3. Thưởng thức ẩm thực địa phương: Bắc Ninh nổi tiếng với nhiều món ăn đặc trưng như bánh phu thê, nem chua Bệnh Từ, chả cá… Hãy thưởng thức những món ăn này để trải nghiệm văn hóa ẩm thực đặc trưng của địa phương.

4. Khám phá di sản văn hóa: Bắc Ninh là nơi lưu giữ nhiều di sản văn hóa như Đền Cô Mẫu, Chùa Dâu, Làng gốm Đông Triều.. Hãy ghé thăm những nơi này để khám phá văn hóa đa dạng của địa phương.

5. Tham quan các điểm du lịch nổi tiếng: Ngoài các di sản văn hóa, Bắc Ninh còn có nhiều điểm đến hấp dẫn khác như Đầm Hồ, Khu du lịch sinh thái Đông Châu, Khu đô thị Vinh Sơn – Sông Công,… Hãy tham quan và tận hưởng không gian nhiệt đới xinh đẹp của Bắc Ninh.

Thời điểm đến Bắc Ninh

Trong những tháng đầu năm, Bắc Ninh chào đón du khách với mùa lễ hội chùa Dâu, hội Lim hay đền Đô để bạn khám phá văn hóa và tập quán đặc trưng của địa phương. Dù ở những tháng mùa hè và thu, Bắc Ninh không có nhiều hoạt động nhưng bạn vẫn có thể tham quan các khu tâm linh hay làng nghề để thưởng thức vẻ đẹp của văn hóa địa phương. Vào cuối năm, cánh đồng hoa cải bên sông Đuống chớm nở sắc vàng rực rỡ, đem lại cơ hội chụp ảnh tuyệt đẹp cho bạn.

Khám phá

Hội Lim

Nhắc đến Bắc Ninh không thể không nhắc đến hội Lim. Đây không chỉ là một lễ hội đơn thuần mà còn hội tụ những tinh hoa của vùng đất Kinh Bắc này với làn điệu dân ca quan họ. Hội Lim được tổ chức vào ngày 13 đến 15 tháng giêng. Ngoài phần lễ trang trọng, phần hội mang đậm nét văn hóa dân gian như thi hát quan họ, trò chơi truyền thống…

Năm 2009, đánh dấu một cột mốc lịch sử với việc UNESCO vinh danh quan họ Bắc Ninh – tác phẩm văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Sáng tạo bởi cộng đồng dân tộc ở 49 làng quan họ và một số làng lân cận thuộc hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang, quan họ đã tồn tại qua nhiều thế hệ. Với tính chất truyền thống, hát dân ca quan họ thường diễn ra vào các dịp đón Xuân hay khi tình bạn gặp gỡ.

Ngoài hội Lim, Bắc Ninh còn được biết đến là quê hương của những lễ hội truyền thống với khoảng 500 lễ hội lớn, nhỏ mỗi năm.

Đền Đô

Cách đây hàng trăm năm, Đền Đô thuộc làng Đình Bảng, thị xã Từ Sơn đã trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách. Lễ hội diễn ra vào tháng 3 Âm lịch chỉ là một trong những lý do để bạn đến thăm ngôi chùa này. Với sự hiện diện của 8 vị vua thời Lý, Đền Đô là một trong những địa điểm lịch sử tuyệt vời để khám phá và tìm hiểu về văn hóa dân tộc.

Đình làng Đình Bảng

Dân gian xứ Bắc xa xưa có câu: “Thứ nhất là đình Đông Khang/ Thứ nhì đình Báng, vẻ vang đình Diềm”. Ngày nay, đình Đông Khang không còn, đình Diềm trước có năm gian, nay còn ba gian. Chỉ có đình Báng (đình Đình Bảng) còn tương đối nguyên vẹn.

Đình làng Đình Bảng là công trình tâm linh có kiến trúc độc đáo, được xây dựng từ thế kỷ 17 với lối thiết kế hoàn toàn bằng gỗ. Nơi đây được xếp hạng một trong những ngôi đình đẹp nhất Việt Nam với tuổi đời hơn 300 năm. Đình nằm trong quần thể cùng với đền Đô.

Chùa Tiêu

Ngôi chùa tuyệt đẹp ở phường Tương Giang, TP Từ Sơn đã trở thành một danh lam cổ tự nổi tiếng của tỉnh Bắc Ninh. Nằm trên lưng núi bao phủ bởi bóng râm của cây cối, ngôi chùa là một trong những trung tâm Phật giáo quan trọng nhất trong thời Lý. Với các tòa tam bảo, nhà tổ, nhà bia và các công trình phụ trợ, ngôi chùa này không chỉ là một địa điểm du lịch thú vị, mà còn là một kho tàng tài liệu cổ về giai thoại của vua Lý Thái Tổ và văn hóa Phật giáo Việt Nam. Nếu ghé thăm ngôi chùa Tiêu, bạn sẽ được chiêm bái pho tượng thiền sư Như Trí rất đặc biệt và đáng quý tại Việt Nam. Đáng chú ý hơn nữa, đây là một ngôi chùa vô cùng đặc biệt khi không có hòm công đức truyền thống ở miền Bắc, thay vào đó, các chủng tử chỉ có thể thờ phước đơn sơ với hoa quả, bánh kẹo và đèn nhang.

Chùa Dâu

Chùa Dâu ở xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, nằm ở trung tâm khu di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu của xứ Kinh Bắc. Du khách đến chùa Dâu không chỉ đơn thuần là để cầu an mà còn là để được tận mắt ngắm nhìn kiến trúc độc đáo của “đệ nhất cổ tự trời Nam” (ngôi chùa cổ nhất Việt Nam). Ngôi chùa nổi bật bởi kiến trúc độc đáo, trong đó chính giữa là tháp Hòa Phong – xây bằng gạch trần cỡ lớn, trong tháp có treo quả chuông đồng và một chiếc khánh đúc.

Chùa Phật Tích

Tọa lạc trên núi Lạn Kha (xã Phật Tích, huyện Tiên Du), chùa Phật Tích là một ngôi cổ tự nghìn năm. Trong chùa có 10 tượng linh thú quỳ chầu độc đáo từ thế kỷ 11, gắn với lịch sử thời Lý.

Những hiện vật gốc, độc bản được tạo ra từ đá sa thạch nguyên khối – đó chính là những gì sự kiện này mang lại. Với 10 tượng linh thú tuyệt đẹp, được tạo thành từng cặp đăng đối chầu trước cửa Tam bảo của chùa, gồm sư tử, voi, trâu, tê giác và ngựa. Bộ tượng quý giá này đã được công nhận là bảo vật Quốc gia, đang chờ đón bạn khám phá.

Đền Cùng – Giếng Ngọc

Đền Cùng ở khu Viêm Xá, phường Hòa Long, thành phố Bắc Ninh (còn gọi là làng Diềm). Đền Cùng đã nổi tiếng từ xưa, tương truyền quan quân triều đình đánh giặc dọc tuyến sông Cầu đến đây cầu đảo và thắng trận.

Nằm giữa sân đền Cùng là giếng Ngọc. Vào những ngày nóng bức, sau khi thăm quan và vào Đền dâng lễ, du khách thường không quên xin nước uống trong giếng Ngọc. Để lấy nước, du khách phải để giày, dép trên bờ và đi chân trần xuống dưới. Nước múc lên từ giếng có thể uống trực tiếp mà không cần lọc hay đun sôi, sẽ thấy vị mát lành và ngọt tự nhiên không đâu sánh được.

Dịp đầu năm hàng nghìn du khách đổ về di tích đền Cùng (làng Viêm Xá, Bắc Ninh) uống nước giếng Ngọc mong có sức khỏe, trẻ đẹp. Ảnh: *Tiến Đạt*

Làng tranh Đông Hồ

Làng Ðông Hồ, nằm tại bờ sông Ðuống thuộc huyện Thuận Thành, đã từ lâu vẫn là một phần cuộc sống tinh thần của người Việt, với những bức tranh đậm chất dân tộc. Không chỉ đơn thuần là vẽ theo cảm hứng, mà các bức tranh này được in trên giấy dó bồi điệp, chất điệp óng ánh lấy từ vỏ sò, hến, tạo nên một chất liệu độc đáo. Nếu muốn tạo ra những bản khắc tinh xảo, cần có người vẽ mẫu, trình độ kỹ thuật cao. Kết quả là các hình khối trên tranh được phối hợp một cách hài hoà và tự nhiên, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt và sâu sắc.

Làng gốm Phù Lãng

Làng nghề gốm Phù Lãng, huyện Quế Võ, được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia năm 2016. Ở Phù Lãng, dễ dàng bắt gặp hình ảnh các sản phẩm gốm xếp dọc đường làng, ngõ, xóm. Ngoài các sản phẩm gia dụng như ang, chum, vại… gốm Phù Lãng còn được dùng trang trí nội, ngoại thất…

Du khách đến tham quan có thể thử đắp sửa các hoa văn trên phôi gốm. Ảnh: *Phạm Trắc Vũ*

Gốm tại địa phương này đẹp mê hồn với men màu nâu, đen vàng nhạt sắc nét. Không chỉ đẹp mà mỗi sản phẩm gốm tinh tế đều trải qua quá trình sản xuất đầy công phu, từ dàn đất, tạo hình, cắt khuôn, phơi, nung, ghép…Sự nổi bật của gốm Phù Lãng nằm ở cách sử dụng phương pháp chạm bong để tạo hình đắp nổi, đồng thời men tự nhiên lại lạ và bền bỉ không kém. Các sản phẩm gốm mang trên mình vẻ đẹp mộc mạc nhưng rất khỏe khoắn, hòa trộn với sự nguyên sơ và tự nhiên của đất và lửa.

Khu di tích Lệ Chi Viên

Khu di tích thuộc thôn Đại Lai, xã Đại Lai, huyện Gia Bình. Nơi đây nơi thờ Anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi và Lễ nghi học sỹ Nguyễn Thị Lộ. Lệ Chi Viên còn gắn liền với vụ án oan nghiệt khiến đại công thần Nguyễn Trãi bị chu di tam tộc vào năm 1442. Khu di tích được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.

Cần biết khi đi du lịch tại Bắc Ninh

1. Văn hóa và lịch sử: Bắc Ninh là nơi lưu giữ nhiều di tích văn hóa, lịch sử quan trọng như Đền Đô, Chùa Dâu, Lăng Bác, Di tích kinh thành … để khám phá văn hóa và lịch sử của đất nước.

2. Ẩm thực: Bắc Ninh nổi tiếng với nhiều món ăn đặc sản như bánh phu thê, chả cá quế, nem chua, đậu xanh nước cốt, hành phi nướng… Hãy thưởng thức những món ăn đặc trưng này để cảm nhận hương vị đặc biệt của miền Bắc.

3. Lễ hội: Bắc Ninh cũng là tỉnh có nhiều lễ hội văn hóa đặc sắc như Lễ hội đền Đô, Lễ hội quan họ Bắc Ninh, Lễ hội đền Hội… Nên lên kế hoạch tham gia vào dịp lễ 30/4 và 1/5 để được trải nghiệm những lễ hội đặc sắc này.

Ẩm thực

Bánh phu thê Đình Bảng

Đây là một nét đặc trưng của nền văn hóa Kinh Bắc. Bánh phu thê được gói bằng lá dong rồi luộc lên, không khoe mùi, nhưng dưới lớp vỏ bánh sắc vàng trong suốt, nhân bánh hiện ra mời gọi. Ngoài đỗ xanh đãi sạch vỏ được hấp chín đánh tơi, người thợ chế biến còn cho thêm đường trắng, cùi dừa, hạt sen và hương ngũ vị. Bột làm bánh được làm từ gạo nếp, xay bằng cối nước, sau đó lọc lấy chất tinh, ép cho rá rồi phơi khô. Khi ăn bánh ta sẽ thấy độ dẻo của nếp, độ giòn của đu đủ, độ ngậy của đỗ xanh, vị béo của cùi dừa, vị bùi của hạt sen, vị ngọt của đường…, tất cả hòa quyện vào nhau làm thành hương vị rất riêng.

Bánh tẻ làng Chờ

Bánh tẻ làng Chờ – món đặc sản độc đáo của vùng Yên Phong, được tạo nên từ những hạt gạo tẻ thơm ngon, được lựa chọn kỹ càng bởi bà con làng Chờ. Hãy thưởng thức hương vị đặc trưng của loại bánh tẻ này và cảm nhận tình cảm của người dân địa phương qua từng miếng bánh thơm ngon.

Đặc sản Bánh Tẻ làng Chờ sẽ khiến bạn không thể rời mắt khỏi phần nhân thơm ngon gồm thịt lợn mông hoặc thịt vai, mộc nhĩ, hành khô, hạt nêm, nước mắm, tiêu… Với vỏ bánh mềm dẻo, dai giòn tự nhiên và hương thơm đượm của lá dong, Bánh Tẻ làng Chờ là món ăn ngon nhất khi được thưởng thức nóng.

Nem Bùi

Bạn không nên bỏ qua nem Bùi, một trong những món ăn nức tiếng vùng Kinh Bắc. Người dân địa phương gọi món ăn là nem thính (gạo rang đã xay nhuyễn). Tùy theo khẩu vị từng người, nem khi ăn được cuốn bằng lá sung hoặc lá đinh lăng chấm với tương ớt hay nước mắm.

Bạn sẽ cảm nhận được vị chát của lá sung, vị ngọt của thịt và mùi thơm lừng của thính. Nem Bùi xuất xứ ở làng Bùi, xã Ninh Xá, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Trải qua thời gian thăng trầm, vài năm trở lại đây nem Bùi ngày càng được nhiều người biết đến và trở thành món ẩm thực ngon rẻ.

Bánh khúc làng Diềm

Vào những ngày lễ Tết, hội hè, rằm hay mùng một, bánh khúc mới được làm để mời họ hàng, quan khách. Người làng Diềm không trồng mà hái rau khúc tự mọc ven các bãi đất trống, đất bồi ven sông, ruộng để làm bánh.

Không cần mất nhiều thời gian, quy trình làm chiếc bánh khúc của làng Diềm quả là tuyệt vời khiến cho mỗi bữa tiệc đều trở thành điểm nhấn. Với sự kết hợp hoàn hảo của các sản vật đặc trưng, chiếc bánh mang đến hương vị độc đáo, không ai có thể khác được. Không giống như các loại bánh khác, mỗi khi thưởng thức bánh khúc, bạn sẽ luôn đòi thêm khi nào nếm đến 45 chiếc, vẫn thấy thèm thương.

Rượu làng Vân

Đến Bắc Ninh, không thể bỏ qua món quà đặc trưng – rượu được ưu tiên lựa chọn từ những loại gạo nếp thơm ngon nhất và kết hợp với men gia truyền 35 loại thảo dược quý hiếm, tạo nên hương vị êm ái và đậm đà khó quên.

Du Hy